موضوع دانشگاه اسلامی ازهمان روزهای ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی درکشورمطرح شد.این امربسیارمهم وحیاتی ازهمان ابتدا ازاصلی ترین دغدغه های نیروهای دلسوزانقلاب به ویژه امام خمینی (ره) بود. به طوری که مروری برپیام های ایشان دراین باب به خوبی گویای این دغدغه است.دغدغه ای که پس ازگذشت سه دهه ازانقلاب هنوز میان روشنفکران ومسئولان انقلاب وجوددارد.وتاکنون متاسفانه هیچ اقدام موثری دراین راستا صورت نگرفته است.بی شک اهمیت تحقق بخشیدن به دانشگاه اسلامی واسلامی کردن علوم برکسی پوشیده نیست.اما دقت نظر درصحبت های بنیانگذارکبیرانقلاب اسلامی وجستجوی مفهوم علم ودانشگاه اسلامی درساحت اندیشه ایشان این اهمیت وضرورت را دوچندان می کند.
اما خمینی (ره)مقصددانشگاه ودانشجورا مقصد انبیا می داندومی فرماید((مامی خواهیم یک جمعیتی نورانی پیدابکنیم،یک قشرهای نورانی که وقتی وارد می شویم دریک دانشگاهی،عملش نورانی ،علمش نورانی،اخلاقش نورانی،همه چیزش نورانی باشد.الهی باشد.پیروزی نه برای این است که مابرسیم به مثلایک آزادی .برسیم به یک استقلالی ومنافع برای خودمان باشد...این هامقدمه است.همه اش مقدمه این است که یک ملت انسان پیدابشود.یک ملتی که روح انسانیت درآن باشدپیدابشود.تحول پیدابشود درخوداشخاص.آن چیزی که مطرح است پیش انبیا انسان است.آن چیز،چیزدیگرنیست.انسان مطرح است پیش انبیا.صحیفه نور16/3/58))
حضرت امام (ره) مقصدانبیا را که دانشجویان را به پیمودن آنان فرامی خوانداین چنین معرفی می کند((تمام مقصدانبیابرگشتش به یک کلمه است وآن معرفت الله است..تمام. مقدمه این است.اگردعوت به عمل صالح شده است.اگردعوت به تهذیب نفس شده است،اگردعوت به معارف شده است،تمام برگشتش به این است که آن نقطه اصلی را که درفطرت همه انسان ها هست .حجاب راازش بردارند تاانسان به اورسد.واو معرفت حق است.مقصدعالی همین است.صحیفه امام ج2)).
بنابراین به خوبی نمایان است که دانشگاه اسلامی ازدیدگاه امام دانشگاهی است که انسان به سوی الله رهنمون شود .وتسهیل کننده سیرمعرفت الله باشد. براین اساس است که امام (ره) ضمن نقد برداشت رایج ازعلوم انسانی که دردانشگاه هاتدریس می شودمی فرماید((:آن معنایی که ازعلوم دانشگاه ها مامی خواهیم وآن معنایی که ازعلوم مدارس قدیمه مامی خواهیم،همین معنا نیست که درسطح ظاهرالان است.ومتفکرین ماهمان سطح را دارند درآن می کنندوبسیارهم ارجمنداست کارهایشان.لکن آنکه اسلام می خواهداین نیست.آنکه اسلام می خواهد،تمام علوم،چه علوم طبیعی باشد وچه علوم غیرطبیعی باشد،آنکه اسلام می خواهد ،آن مقصدی که اسلام دارداین است که این مهارشودبه علوم الهی وبرگشت به توحیدبکند.هرعلمی که جنبه الوهیت درآن باشد،یعنی انسان طبیعت راکه می بیند،خدارادرآن ببیند.ماده راکه می بیند،خدارادراو ببیند.آنکه اسلام برای اوآمده است برای برگرداندن تمام موجودات طبیعی به الوهیت وتمام علوم طبیعی به علم الهی .وازدانشگاه ها هم همین معنی مطلوب است.صحیفه امام ج8 ص6)).
ایشان درجای دیگرفرق بین دانشگاه اسلامی ودانشگاه غربی رااین چنین بیان می کنند((:فرق بین دانشگاه اسلامی ودانشگاه های غربی باید در آن طرحی باشد که اسلام برای دانشگاه هاطرح می کند.دانشگاه های غربی به هرمرتبه ای هم که برسند،طبیعت راادراک می کنند،طبیعت رامهارنمی کنندبرای معنویت.اسلام به علوم طبیعی نظراستقلالی ندارد.تمام علوم طبیعی به هرمرتبه ای که برسندبازآن چیزی که اسلام می خواهد نیست.اسلام طبیعت رامهار می کندبرای واقعیت و همه را روبه وحدت و توحیدمی برد.تمام علومی که شما اسم می بریدوازدانشگاه های خارجی تعریف می کنیدوتعریف هم دارد،اینهایک ورق ازعالم است.آن هم یک ورق نازک ازهمه اوراق.صحیفه امام ج8 ص7))
بی گمان دانشگاه اسلامی تنها باتغییرظواهر وساختن مسجدوحسینیه وتشکیل تشکل های مذهبی یاوارد کردن تعدادی دروس دینی واسلامی ،اسلامی نمی شود.آن چیزی که بایدتغییرکند،محتوای آموزشی است که این دربیان امام نمایان است((آن چیزی که ملت هارامی سازدفرهنگ صحیح است.آن چیزی که دانشگاه هارابارور می کندکه برای ملت مفیداست،برای کشورمفیداست،آن عبارت ازآن محتوای دانشگاه است نه درس است.صنعت ماعدای ایمان،فسادمی آورد.علم ماعدای ایمان فسادمی آورد.«اذافسدالعالم،فسدالعالم».هرچه علم بیشترشد،فسادش هم بیشتراست.صحیفه امام ج17 ص114))
دانشگاه درابتدای انقلاب عرصه درگیری وفعالیت گروه های مختلف سیاسی بود.به طوری که ازهویت واقعی خود دورگشته بود.احزاب وگروه ها دردانشگاه ها اقدام به کارهای مختلفی ازجمله برگزاری گردهم آیی ها ،پخش نشریه وحتی تبادل اسلحه نیزمی کردند.این فضابه گونه ای پیش رفت که امام راحل (ره) ازدانشگاه به عنوان «اتاق جنگ»تعبیرکردند.اما نقطه عطف انقلاب فرهنگی وتحول دانشگاه ها صدورپیام امام به مناسبت حلول سال نودرتاریخ 6فروردین 59 بود.«تاکید برایجادانقلاب اساسی دردانشگاه های سراسرکشور»،«تصفیه اساتیدمرتبط باشرق وغرب»و«تبدیل دانشگاه به محیطی سالم برای تدوین علوم عالی اسلامی»ازمهترین نکات بند11 این پیام است.
مقصود ازدانشگاه اسلامی برای بسیاری از افراد مبهم بود.لذاحضرت امام (ره) درسخنرانی مهمی که درتاریخ1/2/59 درجمع دانشجویان ودانش آموزان داشتند،مقصوداز اصلاح دانشگاه ها را تبیین می کنند.درمطالب بعد به مفاداین سخنرانی پرداخته می شود.
امام درتاریخ23/3/59 فرمان تشکیل شورای انقلاب فرهنگی راصادرنمودند.درفرمان خودباردیگر برضرورت تحول در دانشگاه ومحتوای آموزشی تاکیدکردند.بعدازآن چندباراین شورا بانظرامام ترمیم شد ودرنهایت درتاریخ19آذر63 شورای عالی انقلاب فرهنگی باترکیب جدیدتشکیل شد.
امام راحل نه تنها درطول حیات بابرکت خویش دغدغه ایجاد یک دانشگاه اسلامی راداشتند بلکه دروصیت نامه خود نیز با اشاره به توطئه های دشمنان برای نظام تعلیم وتربیت به ملت ایران می فرمایند((:ازتوطئه های بزرگ آنان چنانچه اشاره شد وکرارا تذکرداده ام ،به دست گرفتن مراکز تعلیم وتربیت خصوصا دانشگاه هاست.که مقدرات کشورها دردست محصولات آنهاست.دردانشگاه نقشه آن است که جوانان راازفرهنگ وادب وارزش های خودی منحرف کنندوبه سوی شرق یاغرب بکشانندودولتمردان را ازاینان انتخاب وبرسرنوشت کشورها حکومت دهند تا به دست آنها هرچه می خواهند انجام دهند وکشور را به غارت زدگی وغرب زدگی بکشانند.))
اینکه پس ازسه دهه که ازانقلاب اسلامی می گذرد وهنوزهیچ اقدامی درزمینه اسلامی کردن دانشگاه ها انجام نشده وهنوز شاهدریزش نسل جوان وپاک درجولان اندیشه های انحرافی و التقاطی هستیم،سوالی است که متولیان امرباید به آن پاسخ دهند.