تأملاتی در باب فرهنگ (3)

مروری بر آرا واندیشه های امام خامنه­ای در مورد فرهنگ

سه عرصه­ی مهم در فرهنگ کشور(2)

2- دوم فرهنگ به عنوان شکل دهنده­ به ذهن و رفتار عمومی جامعه است.

یکی از مقوله هایی که در کشور ما مورد غفلت قرار گرفته فرهنگ عمومی است. فرهنگ عمومی یکی از مقولات اساسی و مبتلا به جامعه است که نیاز به برنامه ریزی و آموزش دارد. چرا که فرهنگ عمومی در واقع بستر حرکت جامعه است. تعبیر زیبایی که مقام معظم رهبری برای ان به کار می برند این است که «فرهنگ مثل توری است که ماهی ها بدون اینکه خودشان بدانند در داخل این تور دارند حرکت می کنند وبه سمتی هدایت می شوند». ایشان تاکید می نمایند که مجموعه­ی دولت وحکومت نباید نسبت به این مسئله بی تفاوت باشند. باید فرهنگ را به عنوان شکل دهنده به ذهن و رفتار عمومی جامعه تلقی کرده و در صدد شناخت نقاط ضعف و قوت و احیانا نفوذی­های آن بر آمد. فرهنگ عمومی مصادیق فراوانی دارد؛ در ادامه به بعضی از مصادیقی که امام خامنه­­­ای به آنها اشاره کرده­اند پرداخته می شود. «چیزهایی که در فرهنگ عمومی ما ضعیف است، یا جایش کم است، یا به قول آقایان احتیاج به دور بالاتری دارد کدام است؟ یکی از آنها انضباط است. جامعه­ی ما به انضباط نهایت نیاز را دارد». 26/9/81

انضباط اجتماعی و نظم ازاساسی ترین چیزهایی است که یک جامعه باید داشته باشد. جامعه­ای را تصور کنید که هیچ کس و هیچ چیز در جای خود نباشد، قوانین و مقررات رعایت نشود و عرف اجتماعی مراعات نگردد! چگونه جامعه­ای خواهد بود؟ زندگی در این جامعه چگونه ممکن است؟ آیا مردم می توانند زندگی روزمره­ی خود را داشته باشند؟ بنابراین انضباط برای جامعه بسیار ضروری است. حالا این انضباط چگونه ایجاد می شود؟ این انضباط هم باید توسط خود مردم به وجود اید وهم حکومت. در وهله­ی اول مردم باید هم در زندگی شخصی و هم در زندگی جمعی جمعی خود نظم وانضباط را رعایت کنند. این فرمایش امیرالمومنین (ع) است که می فرمایند: «اوصیکم بتقوی الله و نظم امرکم». کسی که به نظم در زندگی فردی بسیار اهمیت می دهد بی شک خود را مقید به رعایت اصول وموازین اجتماعی می داند. در طرف دیگر این حکومت است که باید به مردم آموزش دهد تا انضباط اجتماعی حاصل گردد. حکومت باید اول خود منظم بوده وهرچیزی را سر جایش بگذارد و هر کاری به موقع وبه جا انجام دهد ودوم به مردم رعایت مقررات و احترام به قانون و حقوق دیگران را آموزش دهد. ازآنجا که در مقام تعریف نظم و عدل هر دم به معنای هرچیز در جای خود هستند، اگرعدالت در جامعه استقرار یابد نظم نیز حاصل می شود و اگر جامعه­ای در نهایت نظم وانضباط باشد به عدالت نزدیکتر خواهد بود.          

 

تاملاتی درباب فرهنگ(2)

مروری بر آرا واندیشه­های امام خامنه­ای در مورد فرهنگ

سه عرصه­ی مهم در فرهنگ کشور(1)

پس از آنکه چیستی فرهنگ از دیدگاه امام خامنه­ای مشخص شد اینک به تقسیم بندی ایشان درمورد فرهنگ می پردازیم. امام خامنه­ای (مد ظله العالی) در یک تقسیم بندی سه عرصه­ی مهم در فرهنگ کشور را متذکر می­شود.

عرصه­ی اول عرصه­ی تصمیم های کلان کشور است. به نظر ایشان فرهنگ مثل روحی است که در کالبد همه­ی فعالیت های گوناگون کلان کشوری حضور وجریان دارد. این یعنی اینکه فرهنگ باید در تمام عرصه های کشور اعم از سیاست، اقتصاد و مدیریت ملاک عمل قرار گیرد. باید توجه شود که همه­ی فعالیت ها باید صبغه­ی فرهنگی داشته باشد. چرا که هر تصمیمی که گرفته می شود و به مرحله­ی عمل می­رسدهمراه با خود فرهنگی را ترویج واشاعه می دهد. امام خامنه­ای (مد ظله العالی) می فرمایند:«فرهنگ به عنوان شخصیت دهنده­ی به تصمیم های کلان کشور حتی تصمیم های اقتصادی، سیاسی، مدیریتی ویا در تولید نقش دارد. وقتی ما می خواهیم ساختمانی بسازیم و شهرسازی کنیم، در واقع با این کار داریم فرهنگی را ترویج می کنیم یا تولید می کنیم یا اشاعه می دهیم یا اجرا می کنیم. اگر در سیاست خارجی مذاکره ای می کنیم و تصمیمی می گیریم عینا همین معنا وجود دارد.» 26/9/81

واقعیت آن است که این توجه در بسیاری از عرصه های تصمیم گیری کلان وجود ندارد. بسیاری از تصمیم ها بدون توجه به تبعات فرهنگی مترتب بر آن اجرا می شود و نا خواسته فرهنگی نامطلوب را اشاعه می دهد. چه مقدار از کالاهایی که تولید می شوند متناسب با نیازهای فرهنگی جامعه است؟آیا جز اشاعه­ی فرهنگ زندگی غربی است که فرهنگی آزاد  و رها ازارزشهای معنوی و الهی است. به نظر می رسد در کشور برنامه­ی جامع و مدونی برای تولید کالا متناسب با فرهنگ جامعه­ی ایرانی وجود ندارد. عمده­ی مشکلات فرهنگی نیز از همین راه ناشی می شود. وقتی کالاهای متناسب در بازار نباشد مردم به اجبار کالایی را مصرف می کنند که مغایر فرهنگ دینی و ملی آنان است. واین سبب می شود که تحت تاثیر فرهنگی واقع شوند که در واقع آن کالا مبلغ و مروج آن است.

از مجموع مباحث بالا این نتیجه گرفته می شود که حکومت باید درهمه­ی تصمیم گیری های خرد وکلان خود  رویکرد فرهنگی متناسب با اززشهای دینی و ملی جامعه داشته باشد و علاوه بر این

زمینه ها را برای تولید و ترویج کالاهای فرهنگی فراهم نماید.